วานิชคืออะไร – เกิดขึ้นได้อย่างไร และทำไมถึงส่งผลกระทบต่อเครื่องจักร

วานิชเกิดจากการเสื่อมสภาพของน้ำมันหล่อลื่นที่สร้างปัญหาและส่งผลกระทบต่อเครื่องเทอร์ไบน์ในระบบอุตสาหกรรม ระบบไฮดรอลิคและคอมเพรสเซอร์ จนทำให้ต้องหยุดเดินเครื่อง มีค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซม หรือการเปลี่ยนอะไหล่เป็นหลักล้าน แต่คุณสามารถปกป้องเครื่องจักรของคุณเพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดวานิชและผลกระทบเหล่านี้ได้ ก่อนอื่นเรามาทำความเข้าใจว่าวานิชคืออะไร สาเหตุเกิดมาได้อย่างไร และผลกระทบที่มีต่อเครื่องจักรมีอะไรบ้าง

วานิชหรือตะกอนเกิดขึ้นได้อย่างไร

วานิชเป็นคำเรียกอย่างกว้างๆ ของคราบต่างๆ ที่เกาะติดพื้นผิวในระบบน้ำมันหล่อลื่น คราบวานิชอาจมีรูปแบบที่แตกต่างกันบางชนิดมีลักษณะเป็นก้อนแข็ง บางชนิดอาจเป็นคราบเหนียว โดยทั่วไปเราจะเรียกว่าตะกอนน้ำมัน คราบวานิชเป็นอนุภาคสิ่งสกปรกที่เกิดจาการเสื่อมสภาพของน้ำมันหล่อลื่น เริ่มก่อตัวขึ้นและเกาะติดในบริเวณที่เครื่องจักรทำงานและมีอุณหภูมิสูงหรือเย็นจัด

การประเมินหรือการตรวจหาวานิชเป็นเรื่องที่ท้าทาย ผู้ควบคุมเครื่องจักรทุกคนควรมีแผนในการวิเคราะห์น้ำมันเพื่อตรวจสอบการปนเปื้อนของน้ำมันในระบบ อย่างไรก็ตามการวิเคราะห์น้ำมันสามารถประเมินได้เพียงสารที่ก่อให้เกิดวานิช การทดสอบ MPC (Membrand Patch Colorimetry) เป็นเครื่องมือที่ช่วยบ่งชี้ว่าน้ำมันอาจเสื่อมสภาพ หรือเป็นการประเมินโอกาสในการเกิดวานิชแต่ไม่ได้ตรวจจับวานิช วานิชไม่ได้ลอยตัวอยู่ในน้ำมันแต่จะเกาะอยู่บนพื้นผิวของโลหะที่น้ำมันสัมผัส วิธีเดียวที่คุณจะรู้ได้ว่ามีวานิชหรือไม่ คือต้องดูที่พื้นผิวของโลหะหรือรู้สึกได้ถึงผลกระทบที่ตามมา เช่น วาล์วมีคราบเหนียว นั่นแสดงให้เห็นว่าเครื่องจักรของคุณมีคราบวานิชอยู่ในระบบ

สาเหตุของการเกิดคราบวานิช

คราบวานิชเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ โดยทั่วไปแล้ววงจรของวานิชเริ่มขึ้นจากการที่น้ำมันหล่อลื่นเสื่อมสภาพลง ซึ่งสาเหตุอาจมาจากอุณหภูมิที่สูงขึ้น เช่น ความร้อนสูงเกินไป ทำให้น้ำมันเริ่มค่อยๆ เสื่อมสภาพ เกิดการปนเปื้อนจนก่อตัวเป็นคราบวานิช เมื่อเวลาผ่านไปสิ่งปนเปื้อนเหล่านี้ยังคงละลายตัวอยู่ในน้ำมันโดยไม่ส่งผลกระทบใดๆ แต่เมื่อใดที่เริ่มสะสมมากขึ้นเรื่อยๆ สิ่งปนเปื้อนเหล่านี้จะเกาะตัวเข้าด้วยกันจนกลายเป็นอนุภาคขนาดเล็กกว่าไมครอนและแยกตัวออกจากน้ำมันและตกลงบนพื้นผิวของโลหะจนกลายเป็นคราบวานิชในที่สุด

การปนเปื้อนของน้ำมันที่มีสารเพิ่มคุณภาพที่ไม่เข้ากัน อาจเป็นอีกสาเหตุที่ทำให้เกิดสารก่อตัวของวานิชได้ หากผู้ควบคุมเครื่องจักรใช้น้ำมันใหม่ที่มีส่วนผสมของสารเพิ่มคุณภาพคนละชนิดกับน้ำมันหล่อลื่นที่ใช้อยู่ สารเพิ่มคุณภาพเหล่านี้อาจทำปฏิกิริยากับสารอื่น และส่งผลกระทบทำให้น้ำมันหล่อลื่นเริ่มเสื่อมสภาพลงและในที่สุดจะเกิดวานิชได้  

วานิชสามารถเกิดขึ้นซ้ำได้อีกขึ้นอยู่กับอุณหภูมิของน้ำมัน ถ้าน้ำมันมีความร้อนสูงการเกิดวานิชในระบบจะลดน้อยลง แต่เมื่อใดที่ปล่อยให้ระบบเย็นลงน้ำมันมีความนิ่งไม่ไหลเวียน ซึ่งมักจะเกิดขึ้นตอนที่เครื่องไม่ได้ทำงานหรือในช่วงวันหยุดยาว ความเสี่ยงที่วานิชจะเกาะตัวตามพื้นผิวก็จะเริ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ

ในเทอร์ไบน์บางเครื่องวาล์วเซอร์โวคือเป้าหมายหลักที่มักเกิดคราบวานิช วานิชจะเกาะและหน่วงวาล์วเซอร์โวจนไม่สามารถทำงานได้หรือไม่ตอบสนอง ส่งผลให้เทอร์ไบน์ทำงานผิดปกติจนทำให้ต้องหยุดการเดินเครื่องอย่างสิ้นเชิง เครื่องเทอร์ไบน์จะต้องทำงานอย่างหนักเพื่อเป็นการสำรองกำลังไว้สำหรับการผลิตในช่วงเวลาที่มีความต้องการสูง วาล์วเซอร์โวที่ติดขัดอาจทำให้เทอร์ไบน์สตาร์ทไม่ติด ค่าใช้จ่ายในการหยุดเดินเครื่องและซ่อมแซมเริ่มตั้งแต่ 100,000 ไปถึง 1,000,000 ดอลลาร์ หรือประมาณ 2,900,000 – 29,000,000 บาท

วานิชเป็นเรื่องที่ซับซ้อนและภาพรวมที่เล่าสู่กันฟังนี้เป็นเพียงข้อมูลเบื้องต้นซึ่งช่วยให้คุณเข้าใจถึงสาเหตุหลักๆ ที่ทำให้เกิดวานิช (ความร้อนสูงและการปนเปื้อนของน้ำมัน) และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับเครื่องจักรของคุณ คุณอยากรู้หรือไม่ว่าจะลดความเสี่ยงที่สร้างความเสียหายที่มีมูลค่ามหาศาลนี้ได้อย่างไร เราจะเจาะลึกหัวข้อนี้ใน บทความถัดไป